Như chúng tôi đã giới thiệu trước đây, sơ đồ APP được BS Trần Ngọc Quảng Phi cải tiến từ sơ đồ đánh giá lâm sàng của Arkeman – Profitt. Sự cải tiến này là đáng kể giúp cho các BS chỉnh nha có thể đánh giá một cách toàn diện tình trạng của BN tạo tiền đề lập kế hoạch điều trị đúng hướng.
-
Sơ đồ Arkeman – Profitt có gì?
Cụ thể sơ đồ Arkeman – Profitt nguyên bản đã phát triển và hệ thống hóa tất cả các lệch lạc răng mặt thành sơ đồ 3 cấp với 5 vùng (hình mô tả bên dưới), mô tả đầy đủ tất cả đặc điểm dạng mặt nhìn nghiêng, tình trạng lệch lạc răng – cung răng và các tương quan khớp cắn theo 3 chiều không gian.
Cấp 1 tức vòng ngoài cùng mô tả đặc điểm hình thái răng – cung răng với các đặc điểm sắp xếp răng trong cung răng bao gồm tình trạng chen chúc, hở kẽ và cân xứng.
Cấp 2 tương ứng với hình thái mặt nghiêng với 3 đặc điểm dạng mặt thẳng , dạng mặt lồi và dạng mặt lõm
Cấp 3 tương ứng tương quan khớp cắn 3 chiều đứng, ngang và trước sau. Ba vùng tương quan khớp cắn giao nhau cho thấy những đặc điểm kết hợp trên BN là kết hợp từng cặp: trước sau – ngang, trước sau – đứng và ngang – đứng hay kết hợp cả ba trước – sau – ngang – đứng.
Sơ đồ Arkeman – Profit giúp BS Chỉnh nha có được một cái nhìn hệ thống và toàn diện hơn, tránh bỏ sót các vấn đề của BN trong quá trình khám và chẩn đoán tình trạng lệch lạc răng mặt.
-
Sơ đồ Arkeman – Profitt cải biên có gì?
Với sự thay đổi trong quan điểm điều trị chỉnh nha từ mô cứng sang mô mềm, sơ đồ Arkeman – Profitt đã được chính các tác giả này cải biên vào năm 20216. Trong đó, đặc điểm thẩm mĩ mặt được chuyển từ cấp 2 lên cấp 1, bổ sung thêm nhiều thông tin về thẩm mĩ mặt. Ngoài đặc điểm dạng mặt nhìn nghiêng như trong sơ đồ nguyên thủy, những đặc điểm thẩm mĩ mặt được bổ sung bao gồm thẩm mỹ mặt nhìn thẳng, thẩm mĩ nụ cười và hình thái môi. Thẩm mĩ mặt nhìn thẳng đánh giá tính cân xứng và tỉ lệ. Đặc điểm cười lộ nướu đánh giá mức độ cười lộ nướu ở 3 cấp độ: quá mức, bình thường và không phù hợp. Hình thái môi đánh giá là môi bình thường, môi nhô hay môi lép. Đặc điểm hình thái răng được đưa vào 2 cấp không có gì thay đổi so với sơ đồ nguyên thủy.
Tương quan khớp cắn theo 3 chiều không gian được bổ sung các trục quay theo chiều trước sau, chiều ngang và chiều đứng, giúp đánh giá tình trạng quay của mặt phẳng nhai mà sơ đồ ban đầu chưa thể hiện được.
Trong tương quan khớp cắn hai hàm các chi tiết về cắn chéo một bên hay hai bên, hạng II chi 1 và chi 2 hay cắn hở phía trước, phía sau được tinh gọn.
Mặc dù đã bổ sung khá nhiều thông tin, nhưng đặc điểm cười lộ nướu được phân loại thành 3 cấp độ lộ nướu nhiều, bình thường và không thích hợp là chưa rõ ràng. Ngoài ra, thẩm mĩ nụ cười còn có nhiều yếu tố khác như CUNG CƯỜI, ĐỘ RỘNG HÀNH LANG MÁ chưa được tác giả đề cập đến hoặc một đặc điểm quan trọng như ĐỘ LỘ RĂNG LÚC THƯ GIÃN cũng không có trong sơ đồ cải biên này.
-
Sơ đồ APP có gì?
Vào năm 2015, BS Trần Ngọc Quảng Phi đã cải biên sơ đồ Arkeman – Profitt, gọi là sơ đồ APP (Arkeman – Profitt- Phi) (hình mô tả bên dưới) nhằm mô tả chi tiết các thông tin một cách có hệ thống. Trong sơ đồ APP phát triển khác biệt hơn so với Arkeman – Profitt, cung cấp nhiều thông tin hơn, nhất là đặc điểm thẩm mĩ mô mềm.
Trong vùng thẩm mĩ mặt, ngoài thẩm mĩ mặt nhìn thẳng và nhìn nghiêng. Thẩm mĩ nụ cười được bổ sung các yếu tố đánh giá nụ cười một cách toàn diện nhất. APP không đưa chi tiết lộ nướu nhiều, trung bình hay không phù hợp như sơ đồ Arkeman – Profitt cải biên và chỉ đưa tiêu chí ĐƯỜNG CƯỜI. Đường cười có thể là đường cười cao, tương ứng lộ nướu nhiều, đường cười trung bình tương ứng lộ nướu vừa phải và đường cười thấp tương ứng không lộ đủ răng khi cười. Những chi tiết đường cười như thế này không cần thiết phải đưa vào sơ đồ giống như tác giả đã loại bỏ những chi tiết trong tương quan khớp cắn hai hàm. Những tiêu chí khác của nụ cười được APP đưa vào thẩm mĩ nụ cười để đảm bảo đánh giá toàn diện bao gồ: ĐỘ LỘ RĂNG LÚC THƯ GIÃN, CUNG CƯỜI, HÀNH LANG MÁ.
Tương tự như với hình thái môi, APP không sử dụng những chi tiết môi nhô, môi trung bình và môi lép mà thay thế bằng tiêu chí độ nhô môi. Đồng thời bổ sung những tiêu chí khác về HÌNH THÁI MÔI: độ dày môi, độ dài môi, góc môi và trương lực cơ môi. Các tiêu chí này sẽ giúp BS chỉnh nha đánh giá một cách toàn diện về hình thái môi.
Trong vùng hình thái răng – cung răng, chúng tôi cũng bổ sung thêm nhiều chi tiết hơn so với sơ đồ Arkeman – Profitt cải biên như: hình dạng cung răng, kích thước cung răng, độ nghiêng ngoài trong, gần xa và xoay của các răng.
Với sơ đồ APP, hy vọng các BS chỉnh nha sẽ có được một cái nhìn toàn diện và hệ thống nhất khi khám lâm sàng bệnh nhân chỉnh nha, tránh bỏ sót các chi tiết lệch lạc hình thái. Chẩn đoán chỉnh nha là tập hợp tất cả các đặc điểm lệch lạc răng mặt. Do đó thiếu sót trong việc đánh giá các dấu hiệu lệch lạc sẽ khó lập kế hoạch toàn diện trong điều trị chỉnh nha.